Kiev
Ukrayna, uçağının düşürülmesinin üzerinden 2 yıl geçmesine rağmen suçluların cezalandırılması ve tazminat konularında çözüm sağlanamamasında, uluslararası yasal yükümlülüklerine bağlı kalmaya yanaşmadığı gerekçesiyle İran'ı sorumlu tutuyor.
"Boeing 737" tipi yolcu uçağı, 8 Ocak 2020 sabahı Kiev'e gitmek üzere Tahran Uluslararası İmam Humeyni Havalimanı'ndan havalandıktan kısa süre sonra düştü ve uçaktaki İran, Kanada, İngiltere, Ukrayna, İsveç, Hollanda ve Afganistan vatandaşı 176 kişiden kurtulan olmadı.
İranlı yetkililer, uçağın önce "teknik arıza" nedeniyle düştüğünü belirterek vurulduğu iddialarını kabul etmemiş olsa da İran Genelkurmay Başkanlığı uçağın "yanlışlıkla" füze isabet etmesi sonucu düştüğünü itiraf etti.
İran, 23 Ağustos 2020'de incelemeleri tamamlanan Ukrayna uçağının karakutu bilgilerini paylaştı.
İran Havacılık Kurumu Müdürü Turec Dehkani Zengene, kokpit ses kayıt cihazının (CVR) ilk patlamadan sonra kabin personelinin konuşmalarını 19 saniye boyunca kaydettiğini ve seslerin daha sonra kesildiğini; olayla ilgili nihai raporun 1 yıl içerisinde açıklanacağını belirtti.
Ukrayna'dan İran'ın hazırladığı rapora "manipülasyon koleksiyonu" tepkisi
İran Havacılık Kurumu, 17 Mart 2021'de Ukrayna uçağının vurulmasına ilişkin 139 sayfalık nihai raporunu yayımladı.
Raporda, hava savunma sistemi operatörünün Ukrayna uçağını düşman hedefi olarak gördüğü ve merkezin talimatını beklemeden birinci füzeyi fırlattığı, bunun ardından sistemin hareket halindeki hedefe kilitlenerek ikinci füzeyi de fırlattığı kaydedildi.
Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba, "Bu bir rapor değil, gerçekleri ortaya çıkarmayı değil İran'ı temize çıkarmayı amaçlayan bir manipülasyon koleksiyonudur." değerlendirmesinde bulundu.
İran'ın kendi iradesiyle gerçekleri ortaya çıkarmak istememesi durumunda Kuleba, ülkesinin ve uluslararası partnerlerinin gerçekleri ortaya çıkartacağını kaydetti.
Ukrayna tazminatın müzakerelerle belirlenmesini istiyor
İran resmi ajansı IRNA, 30 Aralık 2020'de Cumhurbaşkanlığı Hukuk Yardımcılığının açıklamasına dayandırdığı haberde, Bakanlar Kurulunun uçakta hayatını kaybedenlerin her birinin ailesine 150 bin dolar tazminat ödeme kararı aldığını duyurdu.
Ukrayna Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Oleg Nikolenko ise ödenecek tazminatın taraflar arasında müzakereler sonucu belirlenmesi gerektiğini bildirdi.
İran Yargı Erki Sözcüsü Gulam Hüseyin İsmaili 15 Haziran 2021'de yaptığı açıklamada, İran'ın kendi belirlediği tazminatı ödeyeceğini bildirdi.
Kanada, Ukrayna uçağını düşüren İran'ı hayatını kaybeden 63 Kanada vatandaşından 6'sının açtığı davada toplamda 107 milyon dolar tazminata mahkum etti.
İran müzakere çağrısına olumsuz yanıt verdi
Düşürülen uçağa ilişkin Kanada, İsveç, İngiltere ve Ukrayna'yı temsilen kurulan Uluslararası Koordinasyon ve Müdahale Grubu'nun 16 Aralık 2021'de yaptığı açıklamada, yükümlülükler ve tazminat gibi konuları görüşmek üzere İran'ı 5 Ocak'a kadar müzakere çağrısına cevap vermesini istedi.
Uçağın düşürülmesinin üzerinden yaklaşık iki yıl geçtiği ve bu süre zarfında İran'ın, uluslararası yasal yükümlülüklerine bağlı kalmaya hiç ilgi göstermediği ifade edilen açıklamada, Koordinasyon Grubu'nun sabrının tükendiği aktarıldı.
6 Ocak'ta grubun yaptığı açıklamada İran tarafından olumsuz yanıt aldıkları ifade edildi ve konuyu uluslararası hukuk çerçevesinde çözmek için diğer adımların atılacağı duyuruldu.